Hướng dẫn tìm kiếm dịch vụ tham vấn trị liệu phù hợp

House of Hypnosis giới thiệu cho bạn các tiêu chí để lựa chọn dịch vụ tham vấn trị liệu tại Việt Nam hiện nay

Trong bài viết trước, bạn đọc đã tìm hiểu về những dấu hiệu giúp ta nhận biết vấn đề tâm lý nghiêm trọng, tạo tiền đề để cân nhắc tới việc giải quyết hoặc tìm tới sự trợ giúp chuyên nghiệp.

Việc “tự chẩn đoán” với nhiều người là một trải nghiệm không dễ dàng. Ta thường có xu hướng phủ nhận, sợ hãi, và không biết phải tìm sự trợ giúp từ ai. Một số người lại cố tìm kiếm những thông tin chứng minh cho việc mình đang có vấn đề, dù có thể những nguồn thông tin đó không chính xác, hoặc không đủ để đưa ra kết luận.

Khi vấn đề tâm lý đã có những tác động tiêu cực, không mong muốn kéo dài, bạn có thể tìm đến sự đánh giá, chẩn đoán từ những người có chuyên môn để có thể gọi tên chính xác vấn đề đang gặp phải. Với các vấn đề thể chất, bạn sẽ tìm đến bệnh viện, phòng khám. Với vấn đề tâm lý, các dịch vụ tham vấn, trị liệu là nơi có thể hỗ trợ bạn.

Tuy nhiên, khi ý thức về việc chăm sóc sức khỏe tâm thần còn chưa cao và các dịch vụ liên quan chưa phổ biến, không dễ để người có nhu cầu tìm thấy được ngay một trung tâm tham vấn ở gần mình. Cùng với những định kiến sẵn có về bệnh tâm lý, không phải ai cũng sẵn sàng công khai, tìm kiếm sự giúp đỡ từ người khác cho vấn đề của họ. Trong bài viết này, House of Hypnosis cung cấp cho bạn những tiêu chí để lựa chọn dịch vụ tham vấn trị liệu phù hợp, uy tín. Hy vọng rằng bài viết này sẽ giúp bạn hoặc người bạn muốn giúp đỡ có thể tìm kiếm, chọn lọc ra các dịch vụ tiềm năng, và đưa ra quyết định hợp lý nhất.

Các tiêu chí lựa chọn dịch vụ tham vấn trị liệu phù hợp

1) Theo khu vực địa lý

Tại Việt Nam, các trung tâm cung cấp dịch vụ tham vấn trị liệu thường tập trung ở các thành phố lớn như Hà Nội hay TP. Hồ Chí Minh. Ở các khu vực khác, các dịch vụ tâm lý thường mang tính cá nhân và không được biết đến rộng rãi. Do đó, những người có nhu cầu tìm kiếm dịch vụ này có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận và điều trị vấn đề tâm lý.

Hiện nay, với xu hướng làm việc trực tuyến qua đại dịch, rất nhiều trung tâm tham vấn – trị liệu đã cung cấp thêm dịch vụ online. Đây có thể là một giải pháp tốt cho những người mong muốn sử dụng dịch vụ ở xa. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt hoặc nghiêm trọng đến mức thân chủ không có khả năng duy trì các hoạt động sinh hoạt bình thường, việc chữa trị trực tiếp được nhấn mạnh là bắt buộc và cực kì cần thiết.

Các lựa chọn dịch vụ theo khu vực:

• Trực tiếp: Làm việc trực tiếp tại trung tâm tham vấn hoặc tại địa điểm được thống nhất với nhà trị liệu
• Trực tuyến (online) trên các nền tảng mạng xã hội, video conferencing như Zoom
• Telehealth (qua đường dây nóng điện thoại)
• Kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến, tùy theo thỏa thuận giữa hai bên

2) Theo độ tuổi

Mỗi trung tâm trị liệu – tham vấn hay nhà tâm lý học đều có những chuyên môn nhất định đối với những độ tuổi nhất định, giống như các chuyên khoa tại bệnh viện vậy. Bạn có thể hình dung nếu bạn đang bị đau dạ dày, bạn sẽ tìm đến khoa nội tiết hay khoa tiêu hóa để được chữa bệnh nhanh hơn?

Khi tìm hiểu về một trung tâm cung cấp các dịch vụ tham vấn trị liệu, bạn có thể tìm kiếm thông tin về chuyên môn, kinh nghiệm của đội ngũ chuyên gia tại trung tâm. Nếu có chuyên gia bạn cảm thấy phù hợp và tin tưởng, bạn có thể yêu cầu làm việc với người đó, hoặc liên lạc trực tiếp với chuyên gia. Các thông tin về nhà tham vấn trị liệu có thể được tiếp cận trên các nền tảng như: website, fanpage của trung tâm; giới thiệu của người thân, bạn bè; hoặc bạn có thể trao đổi trực tiếp với chuyên gia để có quyết định chắc chắn.

Một số lựa chọn dịch vụ dựa trên độ tuổi:

• Dịch vụ tham vấn học đường, tham vấn trẻ vị thành niên
• Dịch vụ tham vấn hướng nghiệp
• Dịch vụ tham vấn gia đình/hôn nhân/cặp đôi
• Dịch vụ tham vấn cho người lao động ở các khu công nghiệp

3) Theo khả năng chi trả cho dịch vụ tham vấn trị liệu

Có nhiều quan niệm sai lầm rằng việc tiếp cận các dịch vụ tâm lý sẽ rất tốn kém và đắt đỏ, chỉ phù hợp cho những người có mức thu nhập cao. Nhưng trên thực tế, có rất nhiều các dịch vụ hỗ trợ tâm lý miễn phí như đường dây nóng Ngày mai, hay các chương trình tham vấn học đường do Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Tâm lý Giáo dục – Sunrise cung cấp chẳng hạn. Hoặc ta có thể kể đến dịch vụ tham vấn cho người lao động ở các khu công nghiệp tại Ninh Bình hoặc Bình Dương, được chi trả bởi các chính sách bảo hiểm lao động. Vậy nên, bạn hoàn toàn có thể tìm được một dịch vụ hỗ trợ tâm lý phụ thuộc vào khả năng chi trả của bản thân.

Có một số dịch vụ hỗ trợ tâm lý miễn phí hiện nay như các đường dây nóng hoặc các dịch vụ được hỗ trợ theo chính sách bảo hiểm lao động. Nếu bạn không có điều kiện tài chính để tham gia trị liệu, bạn có thể trao đổi với trung tâm tham vấn để được hỗ trợ thêm, dựa trên vấn đề tâm lý, khả năng chi trả và thời gian bạn có thể đồng hành với nhà trị liệu.

4) Theo mức độ vấn đề

Như đã đề cập ở trên, khi vấn đề đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động chức năng thông thường, ví dụ như:

• chứng hoang tưởng bị hại gây ra các tiếng nói đe dọa liên tục, khiến người bệnh liên tục sợ hãi, trốn chạy hoặc có các hành vi gây hại đến người khác;
• chứng trầm cảm nặng khiến bạn mất động lực để hoàn thành công việc hay bỏ bê bản thân trong một khoảng thời gian rất dài; mất ngủ trầm trọng; ăn quá nhiều hoặc bỏ ăn hoàn toàn,… 

Tất cả những điều này đều gây ra những ảnh hưởng cực kì tiêu cực đến người bệnh. Lúc này, bạn hoặc người mà bạn mong muốn hỗ trợ, cần có các chuẩn đoán và đánh giá từ các cơ sở y tế trước tiên để xác định chính xác và rõ ràng vấn đề đang gặp phải. Trong một số trường hợp, ta có thể cần tiếp nhận điều trị bằng thuốc, sau đó nhà tâm lý mới có thể đưa ra cho bạn một kế hoạch can thiệp phù hợp nhất.

Đọc bài viết: Dấu hiệu nhận biết vấn đề tâm lý nghiêm trọng

Thế nhưng, nếu bạn phát hiện ra vấn đề chỉ mới ở giai đoạn bắt đầu thì sao? Vấn đề có thể làm ảnh hưởng ít nhiều đến đời sống thường nhật, nhưng bạn vẫn cảm thấy mình có thể tiếp tục sinh hoạt bình thường thì sao? Lúc này, việc tìm đến các trung tâm hỗ trợ tâm lý đầu tiên là điều được khuyến khích, bởi khi đó, các nhà tâm lý sẽ có cách xử lý vấn đề hiệu quả hơn. Có rất nhiều bằng chứng chứng minh chứng trầm cảm sẽ trở nên trầm trọng hơn nếu như chúng ta can thiệp bằng thuốc từ sớm[3][4].

Khi vấn đề tâm lý của bạn hoặc người thân đã tạo ra những xáo trộn rõ rệt trong sinh hoạt thường ngày, bạn có thể cân nhắc tìm kiếm dịch vụ tham vấn trị liệu. Tuy nhiên, hiệu quả của hoạt động tham vấn chỉ có khi người tham gia có nhu cầu trị liệu, hợp tác với chuyên gia. Nếu bạn hoặc người thân chưa sẵn sàng với việc trị liệu, bạn có thể tìm thêm sự hỗ trợ, động viên từ người thân, hoặc thử đi chẩn đoán để đưa ra quyết định phù hợp.

Các hình thức hỗ trợ dựa theo mức độ vấn đề:

• Các dịch vụ hỗ trợ tâm lý 24/7
• Để chẩn đoán lâm sàng: Khoa tâm thần, bệnh viện tâm thần
• Thỏa thuận theo thời gian, hình thức làm việc riêng với chuyên gia tâm lý

5) Theo phương pháp

Có rất nhiều phương pháp can thiệp được phát triển trên các nền tảng lý thuyết khác nhau. Thông thường, mỗi nhà tâm lý sẽ nắm trong tay một “công cụ” đặc thù phù hợp với khả năng, định hướng của họ để thực hành. 

Bạn có thể tìm kiếm hoặc yêu cầu trung tâm cung cấp thông tin về nhà tâm lý Nếu được, bạn có thể trao đổi trực tiếp để biết xem nhà tâm lý đã quen thuộc với phương pháp điều trị nào, và mức độ phù hợp với vấn đề của bạn. 

Hiểu biết về phương pháp trị liệu là yếu tố cực kỳ quan trọng, quyết định tới kế hoạch can thiệp của nhà tâm lý, mức độ hợp tác và chất lượng làm việc giữa hai bên. Hãy nhớ rằng việc lựa chọn nhà tâm lý là một vấn đề cá nhân, nên được quyết định bởi chính người cần trị liệu chứ không phải ai khác nghĩ rằng phương pháp này tốt cho người đó. Không có một nhà tâm lý nào phù hợp với tất cả mọi người. Điều quan trọng là người tham gia trị liệu phải cảm thấy tin tưởng vào nhà tâm lý.

Hãy trao đổi với nhà trị liệu trước khi quyết định phương pháp trị liệu cho mình. Các nhà trị liệu cũng có nghĩa vụ làm rõ về phương pháp trị liệu của họ với bạn trước khi thực hiện. Phương pháp được lựa chọn dựa trên sự đồng thuận của cả hai bên.

Các dịch vụ tâm lý theo phương pháp can thiệp: Bạn có thể tìm kiếm dịch vụ theo từ khóa về tên của phương pháp để ra các kết quả liên quan nhất.

Nhận biết một trung tâm cung cấp dịch vụ tham vấn trị liệu đáng tin cậy

House of Hypnosis đưa ra một số câu hỏi gợi ý, giúp cho bạn đọc có nhu cầu có thể tìm hiểu và lựa chọn một trung tâm cung cấp các dịch vụ  tham vấn  trị liệu phù hợp, uy tín:

• Nhà tâm lý có giấy phép hành nghề được Hiệp hội Tâm lý học Việt Nam cung cấp hay không?
• Nhà tâm lý đã có kinh nghiệm hành nghề được bao nhiêu năm?
• Lĩnh vực chuyên môn của nhà tâm lý đó là gì? Nhà tâm lý có kinh nghiệm thế nào với vấn đề bạn muốn giải quyết?
• Nhà tâm lý đã có kinh nghiệm thực hành các phương pháp điều trị nào với các thân chủ trước đây?
• Dịch vụ mà bạn lựa chọn chấp nhận những loại bảo hiểm nào?
• Có hợp đồng bảo đảm hiệu quả trị liệu trong suốt kế hoạch can thiệp hay không?
• Nếu trong tình trạng nguy hiểm, thân chủ có được kê đơn cho thuốc hay được giới thiệu với ai đó có khả năng trợ giúp khẩn cấp hay không?
• Thân chủ có thể kỳ vọng về sự thay đổi trong thời gian bao lâu của liệu trình?
• Cần làm gì và trao đổi ra sao với nhà tâm lý nếu thân chủ cảm thấy kế hoạch can thiệp không có hiệu quả/không thể tiếp tục/không còn phù hợp nữa?

Kết luận 

Dù bạn đang trải qua những biến cố trong cuộc sống, nghi ngờ hoặc đã có vấn đề tâm lý được chẩn đoán, việc tìm kiếm một nhà tâm lý phù hợp có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong hành trình chữa lành của bạn. Dù mục tiêu cuối cùng của bạn là gì, hãy bắt đầu bằng làm việc với những gì có thể giúp người khác hỗ trợ bạn tốt hơn, như là giấy phép, chẩn đoán, bảo hiểm xã hội, tình trạng tài chính,… Dành thời gian tìm hiểu về nguyện vọng của bạn với việc trị liệu, vị trí và chuyên môn của chuyên gia hay phương pháp can thiệp cũng sẽ giúp bạn làm việc hiệu quả với bất cứ trung tâm nào. Bạn bè, đồng nghiệp hay các chuyên gia chăm sóc sức khỏe trong lĩnh vực khác là nguồn giới thiệu đáng tin cậy mà bạn có thể cân nhắc.

Trong bài viết tiếp theo, House of Hypnosis sẽ gợi ý cho bạn một số dịch vụ tham vấn trị liệu tâm lý hiện nay tại Việt Nam.

Tham khảo

1. How Do I Find a Good Therapist? (n.d.). American Psychological Association. Retrieved July 25, 2022, from https://www.apa.org/ptsd-guideline/patients-and-families/finding-good-therapist
2. How to Find a Therapist That’s Right for You: 9 Key Tips. (2020, May 29). Healthline. Retrieved July 25, 2022, from https://www.healthline.com/health/how-to-find-a-therapist#bottom-line
3. Ferguson, J. M. (2001, February). SSRI Antidepressant Medications: Adverse Effects and Tolerability. NCBI. Retrieved July 27, 2022, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC181155/
4. Wehr, T. A. (1987, November). Can Antidepressants Cause Mania and Worsen the Course of Affective Illness? CiteSeerX. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.457.1488&rep=rep1&type=pdf