Ta có thể bỏ thuốc lá bằng thôi miên?

Các nhà thôi miên thường được biết đến với các kỹ thuật giúp thân chủ bỏ hút thuốc vì, khi thăm khám người lớn, đây là yêu cầu thường nhận được nhất. Vậy còn với trẻ vị thành niên thì sao? Liệu tác dụng của thôi miên có thay đổi khi làm việc với thiếu niên không?

Ở thiếu niên và người lớn trẻ, việc tiêu thụ các sản phẩm gây nghiện, chất kích thích dường như là một hiện tượng phổ biến. Ảnh hưởng từ phim điện ảnh, video TikTok, lời rủ rê của bạn bè, nhu cầu được thể hiện bản thân, hay khó khăn trong việc tìm cách đối mặt với các vấn đề tâm lý,… đã dẫn nhiều bạn tìm đến làn khói thuốc.

Việc tiếp xúc với thuốc lá từ sớm có thể khiến nhiều người phụ thuộc vào thuốc lá về sau. Đồng thời, khi môi trường xung quanh tiếp tục củng cố, cổ súy cho hành vi hút thuốc, nhiều bạn sẽ khó tìm được lý do hay động lực để từ bỏ.

Các nhà thôi miên thường được biết đến với các kỹ thuật giúp thân chủ bỏ hút thuốc vì, khi thăm khám người lớn, đây là yêu cầu thường nhận được nhất. Vậy còn với trẻ vị thành niên thì sao? Liệu tác dụng của thôi miên có thay đổi khi làm việc với thiếu niên không?

Bài viết này sẽ thảo luận về thực hành thôi miên hỗ trợ việc bỏ thuốc lá ở thiếu niên. Một số hiểu lầm phổ biến cũng được “mổ xẻ” ở đây, cho bạn đọc một vài góc nhìn mới về thôi miên, cũng như các hình thức hỗ trợ cai thuốc lá.

Đặc điểm của người hút thuốc vị thành niên

Khác với người lớn, những trẻ vị thành niên khi tới phòng tham vấn – trị liệu thường không đi một mình. Chúng sẽ thường đi với bố mẹ, người chăm sóc của chúng. Đây cũng là “động lực” chính dẫn các em tới đây. Chính phụ huynh, không phải trẻ, là người yêu cầu can thiệp. Trong trường hợp này, các em không phải người đưa ra quyết định, hay chủ động tìm tới giải pháp để bỏ thuốc ngay từ đầu. Chẳng hạn, một vài em đã “đen” khi bị người lớn “bắt quả tang” hành vi hút thuốc, và được gấp rút đưa đi “can thiệp.”

Mặc dù động lực của thiếu niên có thể không cao, các em vẫn có nhiều lợi thế khi can thiệp bỏ thuốc lá từ sớm. Phần lớn người trưởng thành chỉ tìm tới các phương pháp trị liệu khi họ phụ thuộc hay nghiện thuốc lá rất nặng, hoặc khi sức khỏe đã sa sút nhiều. Ngược lại, thiếu niên thì hút thuốc chưa quá lâu. Nó chưa thành một thói quen khó bỏ như những người hút thuốc >10 năm.

Cùng với đó, về mặt kỹ thuật, thiếu niên có xu hướng dễ tiếp nhận các kỹ thuật cai thuốc hơn người lớn. Đó có thể là bất cứ kỹ thuật nào, không chỉ thôi miên. Ta có thể giải thích rằng các em đang ở giữa một khoảng thời gian diễn ra nhiều biến đổi lớn về tâm – sinh lý, nên vẫn dễ thay đổi các thói quen xấu “mới chớm” hơn là những thói quen được vun đắp suốt nhiều năm.

Thôi miên trị liệu có giúp ta bỏ thuốc lá thật không?

Truyền thông vẫn thường xuyên cho ta hình dung tiêu cực về thôi miên. Điều đó khiến cho hầu hết chúng ta có thể đã có ý niệm về thôi miên như một trò giải trí, hoặc qua các… vụ lừa đảo được đưa trên báo lá cải. Ta nhìn nhận thôi miên như một “tà phép” giúp nhà thôi miên sai khiến người khác làm mọi thứ theo ý mình.

Sự thật là, thôi miên là một trạng thái ý thức bình thường, phổ biến mà chúng ta đã từng trải qua. Trong trạng thái đó, chúng ta vẫn luôn tỉnh táo để tự đưa ra các quyết định theo ý mình. Nhà thôi miên chỉ hỗ trợ ta trong việc tập trung vào trạng thái đó, hay một vấn đề nào đó. Những gì bạn đã chứng kiến, hoặc nghe qua về thôi miên biểu diễn, nhà thôi miên đó đã phần nào thành công. Thành công không phải về mặt kỹ thuật, mà về mặt truyền thông, giải trí, khi họ đã lôi kéo được sự tập trung và thuyết phục được bạn tin vào một “phép màu” kỳ bí có thể “thao túng” người khác!

Bạn có thể tìm hiểu về khái niệm thôi miên qua bài viết này.

Do đó, về nguyên lý, nhà thôi miên trị liệu không thể “biến” một người nghiện thuốc lá lâu năm cai được thuốc ngay sau phiên trị liệu, nếu người ta không thực sự mong muốn thay đổi. Nếu thiếu niên vẫn chưa có nhiều động lực để bỏ, hay họ vẫn thấy nhiều niềm vui và lý do hợp lý để tiếp tục hút thuốc, thì chẳng có kỹ thuật trị liệu nào có tác dụng dài lâu được.

Động lực tự thân đóng vai trò vô cùng quan trọng, quyết định tới sự thành công của quá trình trị liệu. Việc sử dụng kỹ thuật nào, thôi miên hay không thôi miên, thực ra không phải quyết định quá khó khăn. Khó khăn lớn nhất cho các nhà trị liệu có lẽ là việc làm sao để đối thoại hiệu quả với thân chủ của mình, giúp họ tự có động lực bỏ hút thuốc.

Ngoài ra, việc nhận diện đâu là “thôi miên trị liệu” thực sự, hay đâu mới là những nhà thôi miên trị liệu uy tín, giữa rất nhiều định kiến nhập nhằng với phương pháp trị liệu này cũng là một vấn đề đáng chú ý. Với phương pháp nào cũng vậy, vẫn luôn có những nhà trị liệu tốt và những nhà trị liệu chưa tốt lắm. Họ có thể không thực sự hiểu vấn đề của thân chủ, hay những đặc điểm riêng biệt ở các thân chủ thiếu niên.

Ví dụ, một số nhà thôi miên đưa ra những ám thị độc đoán dựa trên sự ghê tởm (ví dụ : « Mỗi khi con hút thuốc, thuốc lá sẽ tỏa ra mùi vị thật khó chịu ! »). Một mặt, đây không phải là trị liệu, vì nó không đếm xỉa gì đến tâm lý của đối tượng. Mặt khác, số liệu thống kê cho thấy nó chỉ có hiệu quả với một bộ phận rất nhỏ trong số những người dễ bị ảnh hưởng nhất. Chỉ trong thời gian trung bình là bốn tháng : ồ vâng, thế đấy, người đó vẫn thích hút thuốc. Dù ta có thấy nó ghê tởm đi nữa, sẽ mất bao lâu để họ bắt đầu tự nhủ « Nhưng, thực ra hồi trước thuốc lá ngon đó chứ… Từ khi nào mình lại ngán nó vậy nhỉ? À phải, vì nhà thôi miên đã làm gì đó với mình… Giờ nếu mình thử kiểm tra lại thì sao ? » Và đến đây, tất nhiên, người đó sẽ nhận thấy mình vẫn thích hút thuốc lá như thường! Ta mới chỉ ngăn chặn họ thôi. Họ vẫn chưa thực sự ngừng lại.

Dừng lại là một lựa chọn

Giả sử như bạn là một người nghiện đạp xe. Bạn dành rất nhiều thời gian ngồi trên yên xe!  Và chúng tôi mang cho bạn một phiên thôi miên ra trò để giúp bạn dừng lại… Bạn sẽ quên luôn cách giữ thăng bằng trên xe đạp hay sao? Tất nhiên là không! 

Ta không thể xóa đi một sự học tập. Vì vậy, khi một người biết hút thuốc, người đó có thể dừng lại, nếu họ muốn thế. Nhưng, tất nhiên, không ai hoặc cái gì có thể ngăn họ hút thuốc lá trở lại nếu họ muốn thế. 

Một khi việc đạp xe hay hút thuốc được lưu trữ trong trí nhớ của bạn, nó trở thành những kỹ năng, hay một thị hiếu, sở thích của riêng bạn. Tất nhiên bạn không cần phải phụ thuộc vào nó, nhưng vì nay đã có kỹ năng này, bạn luôn có thể thực hành nó.  Đây là điều bình thường và không gì có thể xóa bỏ việc học này. 

Vì vậy, một ai đó gặp khó khăn trong việc bỏ thuốc có thể được giúp đỡ nhờ thôi miên. Nếu các phiên trị liệu không hiệu quả, người đó sẽ chỉ dừng được từ một đến hai ngày. Nhưng nếu người đó dừng được hơn 3 đến 5 ngày, người đó có thể không còn phụ thuộc hóa chất nữa. Không còn gì trong cơ thể họ khiến họ hút thuốc nữa. 

Nếu sau thời gian này người đó hút thuốc trở lại, sau vài tháng hay vài năm chẳng hạn, thì ta không thể nói người đó đã « tái nghiện ». Anh ấy chỉ làm những gì mình muốn, vì anh ấy biết hút thuốc. Anh cảm thấy muốn hút, và hút khi nào anh muốn. Không ai ngăn cản anh ta cả… nhưng cũng không ai ép buộc, không có gì mang tính hóa học, hay gây nghiện ở đây. Tất cả chỉ là lựa chọn mà người đó muốn.

Thôi miên có thể hữu ích với những người không thể “tự giác” bỏ thuốc lá. Nhưng nó cũng không phải một phương pháp có thể “cấm” hay “ép” ai đó không được hút thuốc nữa. Một người có thể có trải nghiệm thành công với thôi miên, khi hợp tác và nhập tâm để đón nhận sự hỗ trợ, và sẽ ngừng hút thuốc trong vài ngày hoặc vài tháng sau. Thời gian mà họ có thể từ bỏ thuốc lá có thể đánh giá phần nào sự thành công của phiên thôi miên. Nhưng nó không tới chủ yếu từ phương pháp đúng đắn, mà tới từ động lực mà người đó có được (và giữ được) sau phiên trị liệu.

Có thể nói, việc ngừng hút thuốc không phải do thôi miên đem lại, Chính là người đó chọn dừng lại. Đơn giản là họ dễ thành công hơn nhờ thôi miên. 

Với thiếu niên cũng vậy, thành công chủ yếu gắn liền với động lực của chính các em. Nếu không có động lực, dù có làm gì ta cũng không thể duy trì được lâu.

Người lớn hoặc thiếu niên mà ta thấy quay lại phòng tham vấn và nói rằng « thôi miên không có tác dụng »  là những người không có động lực dừng lại hoặc đã thay đổi suy nghĩ của họ từ khi diễn ra tham vấn. Họ đã có thể để mặc đó nếu mọi sự có thể diễn ra mà không có họ, nhưng nếu chính họ phải tự vận động lấy, vậy thì không, chút động lực nhỏ nhoi của họ không đi được xa đến thế! (Điều này còn đúng trong nhiều lĩnh vực khác)

Kết luận

Giống như nhiều phương pháp tham vấn, trị liệu tâm lý khác, động lực tự thân của chính thân chủ mới là yếu tố đóng vai trò quyết định cho sự thành công của các phiên trị liệu. 

Với trẻ vị thành niên, khi phần lớn việc nhận diện và can thiệp các vấn đề tâm lý, hành vi thường tới từ người trưởng thành thay vì chính các em, nên nhà thôi miên cần có những cách tiếp cận cá nhân hóa và toàn diện hơn cho người trưởng thành. Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ bàn nhiều hơn về kỹ thuật thôi miên cho thanh thiếu niên trong việc bỏ thuốc lá.

---

Nguồn: Dịch và tổng hợp từ cuốn sách “Thôi miên dành cho trẻ em và thanh thiếu niên”, Olivier Lockert & Patricia d’Angéli (Tên gốc: Hypnose pour les enfants et les adolescents – Guide pratique pour les parents et les thérapeutes)